Cemaatle namaz -1-
Sual: Teheccüd namazı kılıyorum. Fakat sabah namazına camiye gelemiyorum. Bir mahzuru var mıdır?
CEVAP
Hazret-i Ömer, sabah namazında, camide Süleyman isimli bir genci göremeyince, nerede olduğunu sordu. Dediler ki:
(O, gece pek uyumaz. Teheccüd ve benzeri nafile ibadetle meşgul olur, belki şimdi uykuya dalmıştır.)
Hazret-i Ömer buyurdu ki:
(Eğer bütün gece uyuyup da sabah namazını cemaat ile kılsaydı daha iyi olurdu.) [İmam-ı Malik]
Cemaatle namaz kılmak Sünnet-i hüda, yani İslam’ın şiarı olan mühim sünnettir. Cemaatle kılınan namaz, yalnız kılınan namazdan 25 veya 27 derece daha faziletlidir. Cemaatle namaz kılmanın önemi hakkında bildirilen hadis-i şerif meallerinden birkaçı şöyle:
(Beş vakit namazı cemaatle kılan, Sırat köprüsünü şimşek gibi geçer.) [Taberani]

(Bir kimse, kırk gün sabah namazının ilk tekbirine yetişirse, kendisine iki berat yazılır: Cehennemden kurtuluş beratı ile münafıklıktan eminlik beratı.)
[Ebuşşeyh]

(İlk tekbire yetişecek şekilde, kırk gün cemaatle kılana Cennet vacip olur.)
[Ebu Ya’la]
(Cemaatle namaz kılmak için bekleyen, hep namazda gibi sevap kazanır.) [Buhari]

(Evi mescide uzak olanın
[her adımına sevap verileceği için] sevabı daha fazladır.) [Buhari]

(Peygamberin sünnetini
[önem vermeyip] terk eden kâfir olur.) [Ebu Davud]
(Cemaatin bir kısmı dua eder, ötekiler de âmin derse, o dua kabul olur.) [Hakim]

(İmam, namazı tamamlayıp cemaate yüzünü döndürünceye kadar onunla bulunan, gece ibadet etmiş gibi sevaba kavuşurlar.)
[Tirmizi]

(Namazlarını cemaatle kılanları Allahü teâlâ sever.)
[Taberani]

(En kıymetli yer mescitlerdir. Cami ehlinin en efdali, ilk girip son çıkandır. Cemaate ilk gelen ilk Müslüman olan gibi kıymetlidir.)
[İ.Râfi’i]

(Ezanı işitip de, cemaate gitmemek, münafıklık alametidir.)
[İmad-ül-islam]

Yatsı ile sabah namazını cemaatle kılmamak münafıklık alametidir. Nasıl ki, yalan söylemek münafıklık alameti ise, cemaate gelmemek de münafıklık alametidir. Bu, cemaate gelmeyen münafık demek değildir. Kendisinde münafıklık alametinden bir alamet var demektir. Verdiği sözde durmamak da münafıklık alametidir. Sözünde durmayana münafık denmez. Fakat münafıklık alametinden birini işlemiş olur. Bu konudaki hadis-i şeriflerin mealleri de şöyle:

(Yatsı ile sabahı cemaatle kılmak, bizi münafıklardan ayıran alamettir. Münafıklar, yatsı ve sabah namazına devam edemezler.)
[Beyheki]

(Yatsı ile sabah namazını cemaatle kılmak, münafıklara çok ağır gelir. Eğer bundaki ecri bilselerdi, sürünerek de olsa, cemaate gelirlerdi. Namaza gelmeyenlerin evlerini yakmak istedim.) [Buhari]

(Yatsıyı cemaatle kılan, gecenin yarısını, sabahı da cemaatle kılan, gecenin tamamını ibadetle geçirmiş olur.)
[Müslim]

(Yatsıyı cemaatle kılan Kadir gecesinden hisse almış olur.)
[Taberani]

Fıkıh kitaplarında cemaate gitmemeyi mubah kılan mazeretler vardır. Böyle bir mazereti olmadan cemaate gitmemek caiz değildir. Bunlar evleri yakılmaya müstahak olan ve kendilerinde münafıklık alameti bulunan kimselerdir. Böyle kimselerden olmamaya dikkat etmeliyiz!
Münafık, Müslüman görünen kâfir demektir.
Bir mazereti olup da camiye gitmeyenlere de suizan etmemelidir!

Sual: Camiye yani cemaate gitmemek için neler özür olur?
CEVAP
Mazeretsiz cemaate gitmemek caiz olmaz. Çünkü bazı âlimler cemaate gitmeye vacip demişlerdir.

Şunlar, cemaate gitmemek için özür olur:
1- Yağmur, çamur, şiddetli sıcak ve soğuk, gece şiddetli rüzgar, havanın çok kararması gibi hava muhalefeti.

2-
Felçli, yaşlı veya başka sebeple yürüyemeyen, bir ayağı kesik olan veya kör. [Bunların yardımcıları veya arabaları olsa da, gitmeleri gerekmez.]

3-
Canına veya malına saldıracak düşman korkusu.
4- Abdesti sıkışık olan.

5-
Hareket halindeki yolcu.
6- Hastalığının artmasından veya uzamasından korkan hasta.

7-
Yerine bırakacak kimse bulunmayan hasta bakıcı.
8- Nadir bulunan fıkıh dersini kaçırmak.

9-
Sofra hazır iken, sevdiği yemeği veya içeceği kaçırmak istemeyen.
10- İmamın bid'at sahibi olduğunu veya abdestin, guslün, namazın şartlarını gözetmediğini bilen.

Cemaat ile kılınan namazın sevabı, yalnız kılınan namaz sevabından pek çoktur. Cemaatin bu kadar büyük fazileti, imamın namazının sahih olduğu takdirdedir.

Eskiden İslamiyet kuvvetli olduğu zamanlarda, imamlara ve her Müslümana hüsn-i zan edilirdi. Fakat şimdi, Müslümanım diyenlerin ve imam olmak isteyenlerin bazısının, dinden, imandan haberi olmayan cahiller olduğu söz, hâl ve hareketlerinden anlaşılıyor.

O halde, bugün Ehl-i sünnet itikadına karşı olduğu belli olmayan ve guslünü, abdestini ve namazını doğru yapabilen ve haram işlemekten sakınan imam bulup ona uymak lazımdır. Aksi takdirde cemaat sevabı değil, namazımız da elden kaçar. Fasık imamın arkasında kılınan namaz, Maliki’de sahih değildir. (Halebi)

Sabahı cemaatle kılmak
Sual:
Tam İlmihal'de Tahtavi'den naklen, (Çok faziletli olan sabah namazının sünnetini bile kılmayan için, hiç cezadan bahsedilmezken, sabah farzını cemaat ile kılmayanın Cehenneme gideceği bildirildi) deniyor. Burada cemaatin önemi mi, yoksa sabah namazını cemaatle kılmanın önemi mi anlatılmak isteniyor?
CEVAP
Burada, hem cemaatin, hem de sabahı cemaatle kılmanın önemi bildiriliyor. O cümlenin devamında cemaatin önemi vurgulanıyor.

Cemaat ile kılmak vaciptir diyen âlimler çoktur. (Vacibi, özürsüz bir kere bile, terk etmek günah olur) diyen âlimler vardır. Terk etmeyi âdet ederse, sözbirliği ile günah olur. Sünneti terk ise, günah olmaz. (Redd-ül-muhtar)

Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Cemaati terk edip, evde namaz kılan, sünneti terk etmiş ve sapıtmış olur.) [Müslim]
(Ezanı duyup da , cemaate gitmemek, asilik ve bedbahtlıktır.) [Taberani]

(Geceleri ibadet eden, gündüzleri oruç tutan, cemaate gelmezse Cehenneme gider.) [Tirmizi]
(Sabahı cemaatle kılmak, yatsıdan iki misli daha faziletlidir.) [İbni Huzeyme]

(Emekleyerek de olsa, yatsı ve sabahı cemaatle kılmaya gidin!) [Taberani]
(Sabah namazını cemaatle kılan, Allahü teâlânın himayesindedir.) [İbni Mace]

(Hastalar, çocuklar ve kadınlar olmasaydı, sabah namazı için, mazeretsiz cemaate gelmeyenlerin evlerini yakardım.) [İ.Ahmed, İbni Mace] (Bu hadis-i şerif, sabah namazı için camiye gelmenin önemini bildiriyor. Ev yakmak tabiri, bir deyimdir, işin önemini gösterir. Yoksa evin yakılması gerektiğini göstermez.)

Bir mazereti olmayan, beş vakti de cemaatle kılmaya çalışmalıdır.

Sual:
Evim camiye uzaktır. Namazları evde kılmamda mahzur var mıdır?
CEVAP
Cemaatle namaz kılmak, yalnız başına kılmaktan 25 veya 27 derece daha sevaptır. Ayrıca camiye gitmenin fazileti çok büyüktür. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Camiye gidip gelen, Allah yolunda cihaddadır.) [Taberani]
(Allahü teâlânın en çok sevdiği yerler camilerdir.) [Müslim]

(Camiler Allah’ın evidir. Camiye devam edenin, huzura kavuşmasına ve Sırattan geçip Cennete girmesine Allahü teâlâ kefildir.)
[Beyheki]

(Güzel abdest alıp camiye giren Allah’ın misafiri olur. Allahü teâlâ da misafirine mutlaka ikram eder.)
[Beyheki]

(Her namaz vakti camiye giden, ya Allah yolunda istifade edeceği bir ahiret kardeşi bulur, ya güzel bir ilme, ya hidayetini artıracak veya onu sapıklığa düşmekten muhafaza edecek bir kelimeye yahut rahmet-i İlahiyyeye mazhar olur.)
[Taberani]

(Şeytan, insanın kurdudur. Sürüden ayrılan koyunu kurt kaptığı gibi, şeytan da cemaatten ayrılanı kapar. Sakın cemaatten ayrılmayın! Cami ve cemaatte bulunun.)
[Tirmizi]

(Hak teâlâ, bir cemaate rahmet edince
[kötü olan] birini affetmemekten hayâ eder.) [Ebuşşeyh]

(Camiye giren, o andan itibaren namazda sayılır. Başkasına sıkıntı vermediği ve abdesti bozulmadığı müddetçe melekler ona,
"Allah’ım, buna rahmet et ve bunun tevbesini kabul et!" diye dua ederler.) [İbni Ebi Şeybe]

(Topluluk, birlik beraberlik rahmet, ayrılık ise azaptır.)
[Hadika]

(Şehirde, köyde, bir yerde, üç kişi beraberken namazı cemaatle kılmazlarsa, onlara şeytan hakim olur. O halde cemaat olun!)
[Nesai]

(Cemaatten bir karış ayrılan İslam halkasını boynundan çıkarmış olur.)
[Ebu Davud]
(Cemaatten ayrılan yüzüstü Cehenneme düşer.) [Taberani]
(İki kişi, bir kişiden; üç kişi, iki kişiden hayırlıdır. O halde birlik olun!) [İ. Asakir]

(Seferde üç kişi olunca birinizi reis seçin!)
[Taberani]
(Bir topluluğu seven, onların arasında haşrolur.) [Hadika]

Cemaatle namaz kılmak "Sünnet-i hüdadır. Yani İslam’ın şiarı olan sünnettir. Özürsüz terki caiz değildir. Hadis-i şerifte, (Cemaatle namaz kılmak, sünnet-i hüdadır. Cemaate gelmeyen münafıktır) ve (Cemaati terk eden, dört kitapta da lanetliktir) buyurulmuştur. (Hidaye, İmad-ül-islam)

Sual: Evi camiye yakın olanın bazı sünnetleri, evde kılması uygun olur mu?
CEVAP
Yolda konuşulmazsa evde kılmak daha uygun olur. Çünkü hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Evinizi kabre çevirmeyin, evde de namaz kılın!) [Buhari]

Sual: Bir kimse, herhangi bir sebeple bazen camiye gidemese, evinde cemaat yaparak namazı kılsa, cemaat sevabından mahrum kalır mı?
CEVAP
Herhangi bir sebeple camiye gidemeyen eğer, evinde cemaatle kılarsa cemaat sevabından mahrum kalmaz. Özürsüz camiye gitmeyip evinde cemaatsiz, yani yalnız kılarsa, cemaat sevabından, hatta namazının sevabından da mahrum kalır. İslam Ahlakı kitabındaki bir hadis-i şerifin meali şöyle:
(Özürsüz, evinde [yalnız] namaz kılan kişinin borcu ödenir, namazının sevabı noksan kalır.)

Ancak camideki imamın itikadı düzgün değilse, bid'at ehli ise veya fasık ise elbette evde kılmak gerekir. Cemaat sevabı alacağım derken namazdan da olmamalıdır.

Sual:
Camiye koşarak gitmek uygun mu?
CEVAP
Cemaate yetişilemeyecek bile olsa, yine camiye koşarak gitmek mekruhtur. Peygamber efendimiz, (Namaza koşarak gitmeyin) buyurdu. (Buhari)

Sual:
Bir hadis-i şerifte, (Yedi kat yer ve yedi kat gök kağıt olsa, deryalar mürekkep olsa, bütün ağaçlar kalem olsa, bütün melekler katip olsa ve kıyamete kadar yazsalar, yine imam ile alınan iftitah tekbirinin sevabını yazamazlar) buyuruluyor. İftitah tekbirine yetişmek için imama en son ne zaman uymamız gerekir?
CEVAP
İmam Fatihayı bitirmeden yetişen, iftitah tekbirine yetişmiş sayılır.

Sual:
İmama rükuda yetişmek için acele tekbir getirip eğildim. Tekbiri rükuya gidince bitirmiş oldum. İmamla rükuda bir an beraber durduk. O rekata yetişmiş oldum mu?
CEVAP
Bırakın rekata yetişmeyi namazınız sahih olmadı. Çünkü iftitah tekbirini ayakta almak şarttır. İftitah tekbirini ayakta alıp, sonra imamla rükuda bir an beraber kalsaydınız hem namazınız sahih olmuş olur, hem de o rekata yetişmiş olurdunuz. Rekata yetişeceğim diye böyle hata yapmamalı. Rekata yetişemese de namaza uyması sahih olmalı. Bunun için de tekbiri ayakta iken almak şarttır.

Sual: Camiye giren, namazlarda nasıl hareket eder?
CEVAP
Camiye giren kimse, ikamet okunup farza başlandığını görünce, hemen imama uymalıdır. Çünkü cemaatle namaz kılınırken sünnet kılmak mekruhtur.

Sabah namazının farzı kılınırken camiye gelen, cemaatten ayrı bir yerde sünneti kılıp, sonra imama uyar. Eğer sünneti kılınca cemaate yetişemeyeceğini zannederse, hemen imama uyar. Artık farz kılındıktan sonra da bu sünneti kılamaz. Çünkü sabah namazının farzı kılındıktan sonra sünnet kılınmaz.

Öğleyin camiye gelen, ikamet okunmuş veya farza durulmuşsa, o da hemen imama uyar. Farzı kıldıktan sonra kılamadığı ilk sünneti kılar. Sonra da son sünneti kılar. Yatsı namazının farzı kılınırken camiye gelen kimse ise, öğle namazında anlatılan gibi hareket eder. (Halebi)

İkindi namazının farzı kılınırken camiye gelen kimse, hemen imama uyar. Farzdan sonra da artık sünneti kılmaz. Çünkü ikindinin farzından sonra nafile kılmak mekruhtur. Fakat kaza namazı kılmak caizdir. Akşama kırk dakika kalıncaya kadar kaza namazı kılınabilir.

Sual: Cemaate yetişebilmek için, bazen ikindinin sünnetini iki rekat olarak kılmakta mahzur var mı?
CEVAP
Cemaat başlamışsa, iki rekat da kılınmaz. Cemaatle namaz kılmak sünneti, diğer sünnetlerden 27 derece efdaldir. Bu bakımdan cemaate yetişmek için ikindinin sünnetini iki rekat olarak kılmakta mahzur yoktur. Resulullah efendimizin, ikindinin sünnetini iki rekat kıldığı da olmuştur. (Resulullah, ikindinin farzından önce, bazen iki rekat namaz kılardı) diye rivayet vardır. (Ebu Davud)

Sual: Camiye girdiğimde, cemaat son teşehhüdde oturuyordu. İftitah tekbirini alıp otururken imam selam vermeye başladı. Cemaate yetişmiş oldum mu? CEVAP
İmam selam vermeden önce, iftitah tekbirini aldığınız için, cemaate yetişmiş oldunuz.
Sual: Cemaatle namaz kılınırken, sünnete başlamak mekruh mudur?
CEVAP
Evet tahrimen mekruhtur.
Sabah sünnetini kılmamış olan, sünneti kılarsa, cemaat ile namazda oturmayı da kaçıracağını anlarsa, sünneti kılmaz, hemen imama uyar. Cemaat ile 2. rekatta oturabileceğini anlarsa, sünneti caminin dışında, sofada [holde] çabuk kılar. Hol yoksa, içerde direk arkasında kılar. Böyle yer yoksa sünneti kılmaz. Çünkü, cemaat ile kılınırken, nafile kılmak mekruhtur. Mekruh işlememek için sünnet terk edilir.

Sual: Cemaatin imama uyması vacip olmayan yerler var mıdır?
CEVAP
Mevkufat
kitabında buyuruluyor ki:
Dört şeyi, imam yaparsa, cemaat yapmaz. Bunlar:
1-
İmam, ikiden çok secde yaparsa, cemaat yapmaz.
2- İmam, bayram tekbirini, bir rekatta üçten çok yaparsa, cemaat yapmaz.
3- İmam, cenaze namazında, dörtten çok tekbir yaparsa, cemaat yapmaz.
4- İmam, beşinci rekata kalkarsa, cemaat kalkmaz. İmamla beraber selam verirler.

Yine aynı fıkıh kitabında buyuruluyor ki:
On şeyi imam yapmazsa, cemaat yapar. Bunlar:
1-
İmam, iftitah tekbirinde el kaldırmasa da, cemaat kaldırır.
2- İmam, Sübhaneke okumazsa cemaat okur. "Okumaz" diyen âlimler de vardır.
3- İmam, rükuya eğilirken tekbir getirmezse, cemaat getirir.
4- İmam, rükuda tesbih okumasa da cemaat okur.
5- İmam, secdelere gidip gelirken tekbir söylemese, cemaat söyler.
6- İmam, secdelerde tesbih okumasa da cemaat okur.
7- İmam, "semiallahü..." demese de, cemaat "Rabbena lekel hamd" der.
8- İmam, ettehıyyatüyü okumazsa, cemaat okur.
9- İmam, namazın sonunda selam vermeden çıkıp gitse, cemaat selam vererek çıkar.
10- Kurban Bayramında, 23 farzdan sonra, imam selam verince tekbir okumasa da, cemaat okur.
Bu hususlar diğer fıkıh kitaplarında da yazılıdır. (Halebi, Hindiyye)

Sual:
Ön safta boşluk varken arka safa durmak mekruhtur. Peki aynı safta boşluk varsa ne yapmalıyız?
CEVAP
Aynı safta boşluk varsa o boşluğu doldurmak gerekmez. İki kişi yan yana durmuşlarsa namaz mekruh olmaz. Büyük veya küçük camilerde müezzinin yanında bir kişi varsa namazı mekruh olmaz. Tek başına orada durması mekruh olur.

Camilerde sık görülen bir husus, safta boşluk varsa, yan yana sıkışarak o boşluğu doldurmaya çalışıyorlar. Buna hiç lüzum yoktur. Safın ortasında bir iki kişilik boşluk varsa orayı doldurmak gerekmez. Sonra gelen oraya durabilir. Gelmeyen olursa ötekilerin zaten namazları mekruh olmaz.

Sual: İki kişi cemaatle namaz kılarken, cemaat olan tek kişi imamın neresine durur? Bunlar namaz kılarken bir başkası gelse o nereye durur?
CEVAP
Yan yana durmaya saf olmak denir. İki kişi yan yana durunca saf olur. Birisi geride, imam ileride durunca saf olmaz. İmamla yan yana aynı hizada durmaları gerekir.

Cemaat bir kişi ise, imamın sağ yanında hizasında durur. Solunda veya arkasında durması mekruh olur. Ayağının topuğu, imamın topuğundan ileri olmazsa, namazı sahih olur. Çok kimse, bunu bilmediği için imamın gerisinde duruyor. İmamla omuz omuza olmalıdır. İmamdan ileri olmamak için ayağının topuğu imamın topuğundan ileri olmaması yeter. İhtiyat için dört parmak kadar geriden durulabilir.

İki kişi cemaatle namaz kılarken, bir kişi daha gelse, bu kişi, imamın yanındakinin omzuna hafifçe dokunur, geriye gelmesini bekler. O geriye gelirse onun yanında durur, gelmezse, yahut o kişinin geleceğini sanmıyorsa, o kişinin sağına veya imamın soluna durabilir.

Bazı kimseler böyle geriye gelineceğini bilmiyor. Bilmediği için de gelmeyebilir veya vuran kimsenin emri ile geriye gelirse namazı bozulur. Kendi isteği ile geriye gelirse namazı bozulmuş olmaz. Gelen kişi yalnız kalmasın diye kendi isteği ile gelmelidir.

Bir kadınla kocası veya mahremi bir erkek, cemaatle namaz kılarken, kadın tam imamın arkasında durur.

Sual:
Cemaatle namaz kılmak niyetiyle evden çıkan, yeni bir niyet etmeden imama uyabilir mi?
CEVAP
Uyabilir; fakat yolda namazı bozacak bir şey yapmamak gerekir. Mesela, yolda biri ile konuşsa, yeniden niyet etmesi gerekir. Yürümek ve abdest almak zarar vermez. (S.Ebediyye)

Sual:
Cemaatle namaz kılarken bazen ön safta boş yer oluyor. Namaza başlamış cemaatin önünden geçerek ön safı doldurmak gerekir mi?
CEVAP
Öndeki safta boş yer varken, arkasındaki safta durmak mekruhtur. Ön safa geçmek için, cemaatin önünden geçmek de günah olmaz. Hatta, birinci safta boş yer olup ikinci safta boş yer yoksa, ikinci safı yarıp birinci safa geçilir.

Sual:
Namaza duracağımız sırada, bazen ön safta bir kişilik boş yer oluyor. Yanımızdaki, bir yaşlıya, boş olan yere geçmesini işaret etmek caiz midir?
CEVAP
Caizdir. Kendisinin geçmesi iyidir. İsâr, muhtaç olduğu bir şeyi kendi kullanmayıp, muhtaç olan din kardeşine vermektir. İnsana lazım olan şeylerde isâr yapılır. Kurbet ve ibadetlerde isâr yapılmaz. Mesela, taharetlenecek kadar suyu, setr-i avret edecek kadar örtüsü olan, bunları muhtaç olana vermez, kendi kullanır. Namazda ön saftaki yerini başkasına vermez. Namaz vakti gelince abdestsiz kimsenin abdest suyunu başkasına vermesi caiz değildir. (Eşbah)

Allahü teâlânın beğendiği şeylere taat denir. Allah rızası için taat yapmaya ise, kurbet denir.

Sual:
Yalnız başına farzı kılanın yanında cemaatle o farz kılınmaya başlansa ne yapması gerekir?
CEVAP
Farzı yalnız kılan kimsenin yanında, o farzı cemaatle kılmaya başlasalar, birinci rekatta secde etmedi ise, ayakta iken, bir yana selam vererek, namazı bozar. İmama uyar. Birinci rekatın secdesini yaptı ise, dört rekatlı farzlarda, iki rekat kılıp selam verir. Üçüncü rekatın secdesini yapmadı ise, ayakta bir tarafa selam verip bozar ve cemaate katılır. Üçüncü rekatın secdesini yaptı ise, dört rekatı tamamlar.

Sual:
Sünnet veya kaza namazı kılarken, cemaat farza başlarsa, namazı bozup, imama uymak gerekir mi?
CEVAP
Dört rekat sünnete başlamış ise, iki rekat kılınca selam verip imama uyar. Üç rekat kılmışsa dörde tamamlar. Sünnet kılarken kaza namazına da niyet eden, farza başlanıldığını görürse, namazını bozmaz. İki veya dört rekata tamamlar. Mesela öğlenin ilk sünnetinde iki rekatta selam veren, farzdan sonra, iki daha kılarak, dörde tamamlar. Yeniden dört rekat kılması, daha iyi olur. Kaza kılarken cemaate başlanırsa, tertip sahibi olan bozmaz. Maliki mezhebinde de böyledir.

Kaza borcu olmadığı halde, kazaya da, niyet ederek sünnet kılanın yanında cemaatle farza başlasalar, kıldığı nafile olacağı için, ikinci rekatta selam verir ve imama uyar. Üçüncü rekata başlamışsa, namazı bitirip sonra uyar.

Kaza borcu olup da, sünneti kılarken, kazaya da, niyet eden veya tertip sahibi olup da, sünnetten ayrı kaza namazı kılan namazı bozmaz.

Cemaatle namaz kılarken, başka bir namaz kılmak tahrimen mekruhtur. Bunun için, iftitah tekbirine yetişemeyeceğini zanneden, başka namaza başlamaz, cemaati bekler.

Sual:
Hoparlörle namaz kıldıran imama uymak caiz mi?
CEVAP
Aletin mahzuru olmaz. Eğer hoparlörden çıkan sese değil de imama uyulursa mahzuru olmaz. Yani imamı görüyorsa veya göreni görüyorsa yine mahzuru olmaz. İmamı görmüyor, göreni de görmüyorsa, o zaman hoparlörün sesi ile namaz kılınmaz. Bazı kimseler camiden evine hoparlör bağlatmış, evinden imama uyuyor. Bunların namazı sahih olmaz.

İkinci bir husus, imamın itikadı düzgün ise, mecburen hoparlör ile kıldırıyorsa ona uymak sahih olur. İmam bid’at ehli ise, zaten ona uymak uygun olmaz.

Sual:
İmam ile namaz kılarken imam secdeden doğruldu zannederek başımı kaldırdım, baktım ki imam daha secdede. Tekrar secdeye gittim. Yani benimki üç secde oldu. Bir de yine dalgınlıkla, imam selam vermeden önce selam verdim. Sonra baktım imam daha okuyor. Bekleyip imamla birlikte selam verdim. Namazım sahih oldu mu? Secde-i sehv yapmam gerekiyor muydu?
CEVAP
İmamla yapılan hatalarda secde-i sehv gerekmez. Namazınız sahih olmuştur.

Sual:
Camide, mihraptan başka yerlerde, cemaatle namaz kılmak caiz midir?
CEVAP
Camilerde birinci cemaatin imamı mihrapta kıldırmazsa, mekruh olur. İmamı ve cemaati belli kimseler olan her camide, vakit namazları, imam mihrapta olarak, cemaat ile kılındıktan sonra, tekrar cemaatler yapılabilir. Ancak sonraki cemaatler, mihraptan başka yerde kılmalıdır!

(Eğer sonraki cemaatin imamı mihrapta bulunur, ezan ve ikamet okunmazsa, mekruh olmaz) diyen âlimler de vardır. İhtiyaten sonraki cemaatler mihrapta kılmamalıdır!

Yol kenarlarındaki belli bir imamı olmayan mescitlerde, ezan ve ikamet okunarak, mihrapta veya mescidin başka yerinde cemaatler yapılabilir. (Halebi)

Sual:
Tam İlmihal’de (Camilerde birinci cemaatin imamı mihrabda kıldırmazsa mekruh olur) deniyor. Yollarda, işyerinde bir mescide girdiğimizde, o vakitte ilk giren biz olabiliyoruz. Cemaatle kılarken imamımız mihrabda kıldırmazsa mekruh olur mu?
CEVAP
Hayır. O hüküm, belli cemaati ve belli bir imamı olan mahalle camileri içindir. Yollarda, dinlenme tesislerinde ve iş yerlerinde birkaç vakit namaz kılınan mescitler böyle değildir.

Sual:
Camide, ilk cemaatin imamı, mihrapta durmazsa mekruh olur deniyor. Namaz kıldığımız camide, birkaç bölme var. Mihrap olan yerde, Cuma ve bayram namazları kılıyoruz. Kışın burası soğuk olduğu için, beş vakit namazı küçük odada kılıyoruz, fakat orada da mihrap yok. Kıldığımız namazlar mekruh mu oluyor?
CEVAP
Her oda, müstakil yer demektir. Kışın küçük odada namaz kılmak mekruh olmaz.

Sual:
İmam, dördüncü rekatta oturup, Ettehıyyatüyü okuduktan sonra beşinci rekata kalkmışsa,
cemaat ne yapar?
CEVAP
Cemaat oturarak imamı bekler. İmam, yanıldığını hatırlayıp otursa ve secde-i sehv de yapmadan hemen selam verse, cemaat de selam verir. İmam, rüku ve secdeye giderse, cemaat imamı beklemeden selam verir. Eğer imam, dördüncü rekatta oturmadan kalkmışsa, yanıldığını hatırlamayıp secdeye gitse, namaz fasit olur, yani bozulur. Cemaatin oturması ve selam vermesi fayda vermez.

Sual:
İmama tek kişi uysa, o da, ayaklarında kireçlenme olduğu için dizlerini bükemese, imam ile yan yana durunca ayakları imamın ayaklarından ileri olmuş oluyor. Böyle namaz sahih olur mu?
CEVAP
Ayakların imamın ayaklarından ileri olup namaza mani olması, sağlam insanlar içindir. Hasta olup, dizlerini bükemeyen, bu yüzden secde edemeyerek ima ile kılan kimsenin, imamın ayaklarından ileride olmasının mahzuru olmaz. Böyle kimsenin başı, imamın başından ileri olmamalıdır.

Sual:
Namaz içinde rükuya, secdeye giderken ve secdeden kıyama kalkarken tekbirleri imamın sesli olarak söylemesi vacip midir, unutulunca secde-i sehv gerekir mi?
CEVAP
İmamın intikal tekbirlerini sesli söylemesi vacip değil, sünnettir. Unutulursa secde-i sehv gerekmez. İmam bu tekbirleri söylerken, cemaatin de Allahü ekber demesi sünnettir. (Halebi)

Sual:
Namazda ön safta bulunanın daha faziletli olduğu bildirildi. Arka saftakiler faziletsiz midir?
CEVAP
Hadis-i şerifte de bildirildiği gibi, namazda ön safta bulunmak, fazileti daha çok olana nasip olur. Başka bir hadis-i şerifte de, sevap bakımından daha faziletli olana önce selam vermek nasip olacağı bildirilmiştir. Daha sonra selam verenin veya son saftakilerin faziletsiz olduğu değil, daha az sevaba kavuşacağı anlaşılmaktadır.

Bir kimse, hep ön safta bulunuyorsa, her zaman arkadaşından önce selam veriyorsa, onun daha faziletli olduğu anlaşılır.

Sual:
İmamın durumundan şüphe edenin, onunla kıldığı öğle namazını iade etmeyip de, son sünneti kılarken (Kılması üzerime farz olan öğle namazını kılmaya) diye niyet ederek dört rekat namaz kılması uygun mudur?
CEVAP
İmamın abdestinden veya itikadından şüphe eden veyahut namazın sıhhatinden şüphe eden kimse, (Vaktine yetişip kılamadığım son öğle namazının farzını kılmaya) diye niyet ederek dört rekatlık bir namaz kılmalıdır! Eğer imam ile birlikte kıldığı namaz sahih ve kabul olmuş ise, bu kıldığı kaza olur. İmamla kıldığı sahih değilse, bu kıldığı öğle namazının farzı olur. Fakat niyet ederken, (Kılması üzerime farz olan) dememelidir! Çünkü öğle namazı, öğle vaktinde kılınınca farz yerine gelirse de, hemen kılmak farz olmaz. İkindiye dört rekat namaz kılacak kadar zaman kalınca edası farz olur. Eğer (Kılması üzerime farz olan son öğle namazını kılmaya) diye niyet edilirse, bir gün önceki öğlenin farzı kılınmış olur. Onu da, bir gün önce kılmış olduğundan bu kıldığı nafile olur. Onun için (Vaktine yetişip kılmadığım son ..... namazını kılmaya) diye niyet etmelidir!

Sual: Camide cemaatle namaz kılarken yer dar olduğu için öndeki şahsın ayağının üstüne veya sırtına secde etmek sahih olur mu?
CEVAP
Evet.

Sual: Sırta secde edenin sırtına, secde etmek caiz mi?
CEVAP
İkincisinin secdesi, sahih değildir.

Sual: İmamla namaz kılarken, onun burnu kanadı. Abdesti bozulduğu için namazdan çıkıp gitti. Ben namazımı tamamladım. Namazım sahih oldu mu?
CEVAP
Evet. Cemaat birden fazla olsa idi, imamın, birini vekil bırakması gerekirdi. (Redd-ül Muhtar)

Sual: Akşam namazını cemaatle kılabilmek için yarım saat geciktirmekte mahzur var mıdır?
CEVAP
Akşam namazını vaktin evvelinde kılmak sünnettir. Özürsüz yıldızlar görününceye kadar geciktirmek haramdır. Cemaatle kılmak sünnettir. Sünnet işlemek için namazı haram vakte bırakmak caiz değildir. Hastalık, seferi olmak gibi özürlerle yıldızlar çok görülünceye kadar geciktirilebilir. Cemaat için geciktirilemez. Cemaat için 15-20 dakikadan fazla geciktirmemelidir!

Sual: Farz namazdan sonra sünnet kılarken yer değiştirilir mi?
CEVAP
Cemaatle farz namazı kıldıktan sonra safları bozmak müstehaptır. Dışarıdan gelen bir kimsenin, cemaatle kılınmadığını bilmesi için, safları bozmak iyidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Farz namaz kıldıktan sonra nafile namaz kılmak isteyen, biraz ileri veya geri, biraz sağa veya sola gitsin!) [Ramuz]

İmamın son sünneti, farz kıldığı yerde kılması mekruhtur. Biraz sağda veya biraz solda kılar.
Küçük mescitlerde veya cemaat çok olup safları bozma imkanı olmayan yerlerde, cemaat olduğu yerde durur. Olduğu yerde azıcık kıpırdaması kâfidir. Yanındakini kendi yerine çekmesi, onun yerine kendisinin gitmesi, böylece yanındaki Müslümanı rahatsız etmesi doğru değildir. Safları bozmak şart değildir. Bu bakımdan yanındaki Müslümanları rahatsız etmek asla caiz olmaz.

Sual: Sübhaneke okumayı yetiştiremezsek imam açıktan okurken devam edip bitirmemizde veya imam açıktan okumaya başlayınca imama yeni uymuşsak, Sübhanekeyi okumakta bir sakınca var mıdır?
CEVAP
İmam sesli okurken, Sübhaneke okunmaz. Yarıda kalmışsak bile kesmemiz gerekir. Sübhaneke okumak sünnet, imamı dinlemek ve imama tâbi olmak vaciptir. İmam, âyet aralarında nefes alırken Sübhanekeyi parça parça okumakta da mahzur yoktur. (Halebi)

Sual: Cemaatle namazda salli bariki okuyunca selam verdim, sonra imam da selam verdi. Namazım sahih oldu mu?
CEVAP
Mekruh olarak sahih oldu. İmama uymak vaciptir.

Sual: Cemaatle namaz kılarken sara tutan veya bayılan biri ile ilgilenmek için namazı bozmak caiz mi?
CEVAP
Evet.

Sual:
Birkaç kişi, sabah namazına uyanamayıp, güneş doğduktan bir saat sonra sabahın farzını cemaatle kaza etseler, imamın yüksek sesle okuması gerekir mi? CEVAP
Gerekir. (Hindiyye)

Sual:
İmamın namazı sahih olmazsa, bundan cemaat mesul mü?
CEVAP
Mesul değildir.

www.ailevekadin.com